برای جام جهانی ۲۰۱۸ چه کسی می خواند؟
برای جام جهانی ۲۰۱۸ چه کسی می خواند؟
پارس نوا: جام جهانی فوتبال یکی از مهمترین رویدادهای ورزشی و محل رقابت ملت‌های مختلف است که البته این تقابل‌ها در سایه تعامل و دوستی اتفاق می‌افتد و همه دنیا را متوجه هیجان خود می‌کند. کشورها هر کدام با یک شعار وارد این جام می‌شوند و هر کشوری هم یک قطعه موسیقی ملی می‌سازد تا این قطعه در ورزشگاه‌ها و رسانه‌های آن کشور طنین‌انداز شود و مخاطبان متعصب و ملی‌گرای فوتبال آن را عاشقانه فریاد بزنند.
فدراسیون بین‌المللی فوتبال از جام جهانی ۱۹۶۲ شیلی سعی کرد یک موسیقی رسمی برای جام جهانی تهیه کند که تا کنون خوانندگان خوبی نظیر ریکی مارتین، جنیفر لوپز و شکیرا در ادوار مختلف جام جهانی چنین قطعه‌ای را اجرا کرده‌اند. از سال ۱۹۹۸ هم هر کشور موسیقی مختص به خودش را ساخت که ابتدا قرار بود این قطعات تبدیل به یک آرشیو شود و در اختیار همه علاقه‌مندان قرار بگیرد ولی این اتفاق نیفتاد. با این حال رسمی که فیفا آغازگرش بود، در جامعه ما به یک عرف و سنت تبدیل شد و فدراسیون فوتبال ایران از جام جهانی ۲۰۰۶ آن را در دستور کار خودش قرار داد.
البته در مورد جام جهانی ۱۹۹۸ که دومین حضور ایران در تمامی ادوار جام جهانی محسوب می‌شود هم خوانندگان مختلفی به اجرای موسیقی پرداختند ولی شروع این اتفاق در ایران به طور رسمی از جام جهانی ۲۰۰۶ بود. با این حال طی ۲۰ سال اخیر همچنان یک قطعه ماندگار که بتواند تبدیل به سرود تیم ملی شود و تماشاگران با هم یک‌صدا آن را بخوانند، تولید نشده است که این اتفاق دلایل مختلفی دارد و مهمترینش هم می‌تواند رویکردها و انتخاب‌های نادرست فدراسیون فوتبال برای اجرای این سرود باشد.
جام جهانی ۲۰۰۶
ماجرای خواندن سرود تیم ملی برای جام جهانی ۲۰۰۶ ماجرای عجیبی بود. ابتدا گزینه‌های مختلفی مثل علیرضا افتخاری، حسام‌الدین سراج و گروه آریان برای اجرای این سرود مطرح شد و عده‌ای هم خودشان داوطلب شدند برای روحیه دادن به ملی‌پوشان آواز بخوانند ولی هر چه به جام جهانی نزدیک‌تر شدیم، اسامی تغییر کرد و احتمال اجرای سرود رسمی توسط علیرضا عصار و امیر تاجیک جدی‌تر شد. جالب بود که هر کسی در فدراسیون فوتبال یکی از آن‌ها را تأیید می‌کرد؛ رییس وقت فدراسیون اسم علیرضا عصار را می‌گفت و مسئول فرهنگی فدراسیون هم اسم امیر تاجیک. در نهایت سایت رسمی فدراسیون اسم امیر تاجیک را به عنوان خواننده سرود تیم ملی عنوان کرد ولی علیرضا عصار هم قطعه‌ای را که ساخته بود به طور رسمی منتشر کرد.
سال ۸۵ رویکرد فدراسیون فوتبال این بود که یک صدای حماسی سرود تیم ملی را بخواند. علیرضا عصار پیش از آن قطعات حماسی خوبی را خوانده بود و امیر تاجیک هم همچین قابلیتی را داشت، گرچه او بیشتر به خاطر تیتراژ سریال “زیر آسمان شهر” شناخته شده بود. به هر حال ماحصل کار این دو نشان داد که فدراسیون فوتبال در تصمیم‌گیری‌اش درست عمل نکرد چون آثار هیچ کدام از این دو خواننده هیچ سنخیتی به ساختار ورزشی و فضای هیجان‌انگیز فوتبال نداشت و صرفاً آثاری در جهت تهییج غرور ملی بود.
اثری که عصار برای جام جهانی ۲۰۰۶ خواند، “ای ایران” نام داشت که مثل همه آثار دیگر این خواننده شعر خوبی داشت ولی بیشتر به درد میکس با تصاویر رژه سربازان می‌خورد تا تصاویر ورزشی. تاجیک هم دو اثر خواند؛ اولی قطعه “مرد و میدان” بود، یک اثر کلاسیک سنگین با آهنگسازی بهزاد عبدی و اجرای ارکستر فیلارمونیک اوکراین. این اثر موسیقی خیلی خوبی داشت ولی شاید بی ربط‌ترین اثری بود که می‌شد برای ورزشی به نام فوتبال ساخت. به همین خاطر تنها چند روز مانده به جام جهانی از طرف فدراسیون فوتبال از تاجیک درخواست شد قطعه‌ای دیگر بخواند که این‌بار تاجیک اثر “مرد آواز وطن” را اجرا کرد. این اثر به نسبت اثر قبلی ارتباط بیشتری به فوتبال داشت ولی به لحاظ فنی و اجرایی طوری نبود که مخاطبان موسیقی و فوتبال آن را به عنوان سرود رسمی کشورشان در جام جهانی بپذیرند و زمزمه کنند.
در نهایت هم آب پاکی را یک خواننده مقیم خارج از کشور روی دست فدراسیون فوتبال ریخت تا حاصل هفته‌ها تلاش و رایزنی فدراسیون فوتبال دود هوا شود. آرش، خواننده ایرانی که در سوئد زندگی می‌کند، اثری را با همراهی یک دی‌جی ایرانی ساخت که بیش از هر قطعه دیگری با استقبال مخاطب مواجه شد و حتی صحبت‌هایی هم مطرح شد که این اثر قرار است همراه با سرود ملی ۳۱ تیم دیگر حاضر در جام جهانی در یک لوح فشرده توسط فدراسیون جهانی فوتبال منتشر شود، اما این اتفاق نیفتاد. به هر حال اتفاقاتی که افتاد باعث شد تجربه ساختن سرود تیم ملی برای جام جهانی سال ۲۰۰۶ تجربه ناموفقی قلمداد شود.
جام جهانی ۲۰۱۴
آهنگ رسمی تیم ملی برای جام جهانی ۲۰۱۴ هم به دور از حاشیه نبود. تیم ملی فوتبال چهار سال پس از عدم موفقیت در رسیدن به جام جهانی ۲۰۱۰، بلیت جام جهانی برزیل را رزرو کرده بود و دوباره فوتبال‌دوستان همان شور و اشتیاق سال ۲۰۰۶ را پیدا کرده بودند. بنابراین در ماه‌های منتهی به جام جهانی، باز هم موضوع خواندن سرود رسمی تیم ملی برای جام جهانی اهمیت زیادی پیدا کرده بود. این‌بار هم خوانندههای مختلفی به عنوان گزینه‌های نهایی اجرای سرود تیم ملی مشخص شدند که عمدتاً خوانندگان پاپ بودند و در نهایت از بین آن‌ها احسان خواجه‌امیری به عنوان خواننده سرود انتخاب شد و قرار بر این شد که خواجه‌امیری با همراهی بهروز صفاریان، روزبه بمانی و فرشاد حسامی این اثر را آماده کند.
بی شک تجربیات موفق خواجه‌امیری در خواندن تیتراژهای تلویزیونی دلیل اصلی انتخاب او به عنوان خواننده آهنگ رسمی تیم ملی بود ولی غافل از این‌که آهنگ تیم ملی، تیتراژ سریال تلویزیونی نیست! خواجه‌امیری، صفاریان، بمانی و حسامی به گفته خودشان هفته‌ها روی قطعه “دروازه‌های دنیا” کار کردند و در نهایت در همایش همبستگی ملی که در حمایت از تیم ملی فوتبال برگزار شد، از ماحصل کار این موزیسین‌ها رونمایی شد و به فاصله کمی هم این قطعه در فضایی گسترده‌تر در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
قطعه خواجه‌امیری برای جام جهانی آن چیزی نبود که باید می‌بود. علیرغم این‌که سعی شد این قطعه یک قطعه ریتمیک و پر هیاهو باشد ولی “دروازه‌های دنیا” خیلی زود نشان داد که نمی‌تواند دل علاقه‌مندان فوتبال را به دست بیاورد. این قطعه حتی در تلویزیون هم پخش نشد و برنامه‌های فوتبالی تلویزیون هم به جای پخش این قطعه سعی کردند از آثار آرشیوی صدا و سیما استفاده کنند و یا برنامه ۲۰۱۴ که اجرای آن را عادل فردوسی‌پور به عهده داشت، ترجیح داد وارد همکاری با سیروان و زانیار خسروی شود و از آن‌ها خواست اثری را برای این برنامه اجرا کنند.
جام جهانی ۲۰۱۸
با راهیابی تیم ملی فوتبال به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، دوباره موضوع موسیقی رسمی جام جهانی مطرح شد. فدراسیون فوتبال این‌بار طی عقد قراردادی با بنیاد رودکی، مسئولیت ساخت سرود تیم ملی را به دو ارکستر ملی و سمفونیک سپرد که تصمیم آگاهانه‌ای بود چون سرودهای قبلی عمدتاً مشکل‌شان ریشه‌ای‌تر از وکال بود، یعنی آن قطعات در وهله اول ملودی زمزمه‌شونده و تنظیم مرتبط به فوتبال نداشتند و این‌بار فدراسیون فوتبال سعی کرد این مشکل را با ارکستر ملی و ارکستر سمفونیک تهران رفع کند.
هنوز خروجی اثری که قرار است در تعامل رهبران ارکسترهای ملی و سمفونیک ساخته شود، مشخص نیست و در این مورد نمی‌شود قضاوت کرد. علیرغم تجربه‌ای که شهبازیان و روحانی دارند، با اطمینان نمی‌شود از موفقیت آن سخن گفت چون سرود تیم ملی قبلاً در سال ۲۰۰۶ هم به صورت ارکسترال ضبط شده ولی موفق نبوده است. با این حال همین که فدراسیون فوتبال این‌بار به جای انتخاب خواننده، ابتدا به سراغ انتخاب آهنگساز رفته و با ارکسترهای رسمی کشور قرارداد بسته، باید به فال نیک گرفت ولی انتظارها همچنان پابرجاست چون مخاطبان موسیقی و فوتبال منتظرند این‌بار دیگر خروجی سرود رسمی تیم ملی وارد آرشیوها نشود و مخاطبان بتوانند آن را به عنوان سرود رسمی تیم ملی کشورشان در جام جهانی بپذیرند.
برای خواندن موسیقی تیم ملی در جام جهانی ۲۰۱۸ هم نام چند خواننده از طرف فدراسیون فوتبال مطرح شده که البته امسال هم دوباره هیچ صحبت قطعی در این مورد نمی‌شود و مثل دوره‌های گذشته بازار حدس و شایعه داغ است. همایون شجریان یکی از گزینه‌های اعلام شده بود که از این اتفاق ابراز بی اطلاعی کرد. سایر گزینه‌های مطرح شده هم به جز حامد همایون، خوانندههای موسیقی اصیل ایرانی هستند که با توجه به اجرای این موسیقی توسط ارکسترهای ملی و سمفونیک، گزینه حامد همایون به احتمال فراوان جدی نیست. سایر گزینه‌هایی که مطرح شده‌اند، خوانندگان توانایی هستند که در صورت ساختن یک موسیقی ارزشمند توسط ارکسترهای ملی و سمفونیک و تنظیم مناسب این قطعه بر اساس ساختار ورزشی و تهییج غرور ملی، حضور هر کدام از این خواننده‌ها می‌تواند کیفیت سرود رسمی تیم ملی را تضمین کند.
